Het jaar van de roerdomp

Al sinds de zeventiger jaren heeft Burgers’ Zoo roerdompen in haar collectie. De dieren kwamen doorgaans als asielvogel binnen, meestal tijdens strenge winters. Deze standvogels hebben het daar erg moeilijk mee. Doordat het water bevriest, wordt het voor hen bijna onmogelijk om aan voedsel te komen. Ze verzwakken daardoor al vrij snel. Veel waren dan ook graatmager bij aankomst.

De stand van deze rietbewoner is in het moerassige Nederland altijd veel hoger geweest dan in omringende landen. Er kon vroeger dan ook vrijuit op gejaagd worden voor de consumptie.

Maar dat is al lang voorbij. De moerassen zijn grotendeels drooggelegd en uitgebreide rietkragen zijn zeldzaam aan het worden. Daardoor is het aantal broedparen in Nederland fors teruggelopen. Zo’n dertig jaar geleden waren er nog 600 broedparen, nu nog maar 250, terwijl er in Engeland en België zelfs bijna helemaal geen meer zijn!

Voor Vogelbescherming Nederland en SOVON (een stichting die elk jaar de vogelstand van Nederland inventariseert) reden om 2003 uit te roepen tot jaar van de roerdomp. Er moet zo snel mogelijk verbetering komen voor deze vogels want anders is het weldra afgelopen met hen. Het enige wat ze nodig hebben is een brede, oude rietkraag en vooral veel rust. Eigenlijk zijn het schuwe nachtdieren die op vissen, amfibieën maar ook vogels en knaagdieren jagen. Door hun schutkleuren en gedrag vallen ze amper op en als ze eenmaal zijn ontdekt, sluipen ze behendig verder het riet in en zijn in een oogwenk weer verdwenen.

In gevangenschap doen ze het eigenlijk niet zo goed. Hun schuwheid is een van de oorzaken maar een andere moeilijkheid is hun territorialiteit. Mannetjes maken elkaar eenvoudig af. Mannetjes hebben met vrouwtjes iets minder problemen maar echt sociaal kun je ze zeker niet noemen. Het is meer een zaak van dulden, iets dat pas plaats vindt wanneer er voldoende dekking is om uit elkaars zicht te komen dan wel te blijven.

Het is ons nog niet gelukt om ze tot voortplanting te brengen. Dat is in Europa slechts tweemaal in gevangenschap gelukt (Zürich en Frankfurt). Bij ons was het vaak ook niet goed mogelijk omdat we soms niet eens over vogels van verschillend geslacht beschikten of een van de dieren was zwaar beschadigd binnen gebracht (oog beschadigd, vleugel geamputeerd, etc.)  Op dit moment zijn we al heel blij dat we een paartje bij elkaar hebben kunnen wennen en dat ze elkaar niet het leven zuur maken. We proberen ze met riet en dekkende beplanting al enkele jaren in de juiste stemming te brengen maar tot nu toe  tevergeefs.

Toch is  het zeker de moeite waard om deze vogel wat extra aandacht te geven. Misschien ziet u ze niet direct, maar wat langer turen levert beslist de beloning op van de ontdekking van een magnifieke vogel. Zijn perfecte schutkleuren en indrukwekkende houdingen, zijn bedachtzame en sluipende gang, zijn kraalogen en formidabele snavel, het hele dier is bijzonder. Laten we hopen dat ze ons ooit verblijden met een nestje jongen en dat hun soortgenoten in het wild zich weer zodanig kunnen uitbreiden dat in alle rietkragen van Nederland hun lage roep weer hoorbaar is.