Het is al weer enkele jaren geleden dat we in de ZieZoo stil hebben gestaan bij de ontwikkeling van het koraalrif in de Ocean. De veranderingen in het rif hebben daarentegen zeker niet stil gestaan!. Het koraalrifbassin is met zijn 750.000 liter uniek in de wereld. Er is slechts één aquarium groter in de wereld met levende koralen; in Townsville Australië. Dit aquarium heeft geen dak en natuurlijk zonlicht. Het water stroomt vanuit het natuurlijke Groot Barrière rif het aquarium in. Een heel ander verhaal dus dan in de Ocean.
Achter het koraalrif in Burgers’ Ocean zit dezelfde filosofie als de Bush: probeer een levend ecosysteem te creëren in een kunstmatige omgeving waar dieren en planten in evenwicht met elkaar samenleven. De grootste uitdaging van deze benadering is dat bepaalde soorten niet de overhand krijgen. De eerste maanden van het koraalrif werden gedomineerd door vele algen die het substraat bevolkten. Een koraal kon toen nog niet overleven omdat hij snel overgroeid zou raken met algen en alleen al door lichtgebrek zou sterven. Na introductie van een groot aantal “grazers”, zoals konijnvissen, doktersvissen, heremietkreeften en slakken, nam de algenpopulatie snel af. Ook de waterkwaliteit verbeterde in die tijd. Nutriënten zoals nitraat en fosfaat werden verlaagd, waardoor er minder voedingsstoffen waren voor de algen.
Niet alleen algen hebben veel problemen gegeven, ook bijvoorbeeld glasanemonen, hydroidpoliepen en cyanobacteriën overgroeiden de stenen waardoor koralen niet konden overleven. Voor de eerste twee soorten werden koraalvlinders, zoals de pincetvis ingezet. Deze vissen eten specifiek bovengenoemde dieren.
Een andere uitdaging in het koraalrif betreft het overschot aan organisch materiaal. Afvalstoffen van allerlei dieren, overgebleven voer, vervellingen en ander materiaal vormen samen het organisch materiaal. Het verwijderen gebeurt deels met filters en deels door de biologische activiteiten in het systeem. Vaak komt het organische materiaal op de bodem te liggen. Miljarden bacteriën en miljoenen minuscuul kleine garnaalachtigen consumeren de afvalberg. Op hun beurt worden ze weer door vissen of andere dieren opgegeten. Zo is er continu recycling in het rif en wordt het schoon gehouden. De zeekomkommer pakt het helemaal rigoureus aan. Deze halve meter lange zwarte ‘worst’ eet het zand op. Hij verteert al het eetbaars en het schone zand komt er aan de achterkant weer uit; een ideaal filter. Ook de twee pijlstaartroggen hebben een functie in de cyclus. Deze roggen gaan vaak onder het zand liggen en verplaatsen daardoor het zand regelmatig. Hierdoor blijft het zandoppervlak schoner en blijft de bodem losser.
De koralen op het rif zijn door duikers uitgezet. De meeste koralen zijn afkomstig uit onze kweekstellingen achter de schermen. Vele duizenden koralen zijn hier gefragmenteerd. Een deel van de gekweekte koralen wordt verstuurd naar collega publieksaquaria. Soms krijgen we daar andere soorten voor terug. Momenteel leven er ruim 3500 koraalkolonies, verdeeld over 120 soorten in het koraalrifbassin. De koloniegrootte varieert tussen de 2 cm en ruim één meter. De koralen zijn de afgelopen jaren hard aan het groeien, waardoor ze vanuit de publieksruimte steeds beter zichtbaar worden. Sinds drie jaar hangt een kunstmatige maan boven het koraalrif. Deze kunstmaan versterkt het licht van de maan buiten. Zo is er bij volle maan meer licht boven het rif en bij nieuwe maan vrijwel niet. Sinds de kunstmaan werkt, zijn er vier soorten koralen in voortplantingsstemming gekomen. Door geslachtelijke voortplanting ontstaat een larfje dat zich vasthecht op een steen en uitgroeit tot een klein koraaltje. Overal in het aquarium komen vele honderden jonge koralen op. Dit is een leuk voorbeeld hoe het kunstmatige rif zich ontwikkelt tot een levend biotoop.
Het gaat echter niet allemaal vanzelf. Zo is er sinds kort een parasiet op de koralen. Deze platworm eet het koraalweefsel op. In de kweek hadden we deze parasieten al langer en konden ze met medicijnen behandeld worden mits de koralen uit het water werden gehaald. In het koraalrifbassin is dat onmogelijk. Daar worden nu lipvisjes geïntroduceerd om de platwormen op te eten. Nu maar hopen dat dat gaat lukken. Zo blijven we biologische uitdagingen houden.
Een koraalrif in Arnhem is alleen mogelijk met behulp van veel techniek. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van twee voorbeelden; aangezien koralen samenleven met algen hebben koralen veel licht nodig. Met het licht kunnen de algen door fotosynthese suikers maken die ze deels afstaan aan de koralen. Om tropisch zonlicht te maken is extreem veel elektriciteit nodig. Besloten was om de lichtintensiteit aan het oppervlak van het koraalrif gelijk te laten zijn aan ca. tien tot twaalf meter diepte in de natuur. Ook op die diepte komen in de natuur veel koralen voor, deze groeien iets langzamer dan de bovengelegen soorten. Met speciale lampen wordt het koraalrif verlicht. Sinds enkele jaren wordt een deel van de grote lampen vervangen voor kleinere spotverlichting. Deze geven op diepte, maar op een kleiner oppervlak meer lichtintensiteit. Op deze manier worden koralen specifiek aangelicht. Ook wordt bij de ‘kleinere’ lampen de lichtkleur aangepast aan de diepte van 10 meter. De kleur rood wordt nl. snel uit het spectrum gefilterd en verdwijnt in de natuur in de eerste meters. De diepere kleur is meer op blauw gericht. Door het vervangen van grote lampen door kleinere lampen is er al een enorme elektriciteitsbesparing bewerkstelligd, terwijl het lichtregime is verbeterd.
Een tweede technische verbetering is de waterbeweging. Veertien pompen hebben in de eerste jaren voor een sterke stroming gezorgd. Ook hier is het lastig om de natuur na te bootsen, waar soms enorm krachtige getijdenbewegingen zijn. Een groot aantal pompen zijn daarom vervangen door vier enorme mixers. Deze nieuwe pompen hangen in het water en produceren ieder een waterbeweging van ruim 500.000 liter per uur, samen goed voor 2 miljoen liter water per uur! Omdat ze in het water hangen hoeven ze geen water door buizen te persen en verbruiken daardoor vijfmaal minder elektriciteit. Een prettige besparing met als bijkomend voordeel dat er drie maal zoveel waterbeweging in het aquarium is gerealiseerd.
De combinatie van techniek, biologie en chemie vormt een continue uitdaging die de realisatie van het koraalrif zeer interessant maakt.. Verbeteringen op deze drie vlakken blijven nodig om in de bossen van Arnhem een echt tropisch koraalrif te behouden. Dit terwijl er op vele andere plaatsen in de wereld koraalriffen verdwijnen.
Geschreven door: Max Janse
De jonge luipaardhaai die op 5 januari 2024 uit het ei is gekomen, is het resultaat van ongeslachtel…
5 augustus 2024
De collectie in de ‘Kleine Oceaan’ – het bassin aan de linkerhand vóór de roggentunnel - heeft naast…
30 mei 2024
Dinsdag 12 maart 2024 vertrekken 82 zachte koralen, 5 steenkoralen en 6 zeeanemonen vanuit onze dier…
12 maart 2024