Spiesbokken behoren tot de grote groep van de evenhoevige herkauwers. Daarbinnen vallen ze onder de holhoornige dieren, te zien aan hun imposante hoorns. Er zijn meer dieren in Burgers’ Safari te zien uit deze diergroep, bijvoorbeeld gnoes en waterbokken. Het meest verwant zijn ze echter aan de basterdgemsbokken.
Niet alleen het DNA-materiaal geeft uitsluitsel over verwantschap van diersoorten onderling, maar ook gedrag. De Oost-Afrikaanse spiesbokken tonen bij het vechtgedrag overeenkomsten met basterdgemsbokken: als ze de hoorns inzetten bij onderlinge gevechten, laten ze zich dikwijls op de polsen van hun voorpoten zakken. Bij het versieren daarentegen tonen ze hetzelfde gedrag als de kleinere gazelles: het mannetje loopt achter het vrouwtje aan en schopt haar met zijn voorpoot tegen haar buik en onderlijf. Als het vrouwtje niet bereid is tot paring, draaien mannetje en vrouwtje cirkels om elkaar.
Voorafgaand aan een bevalling zondert het drachtige vrouwtje zich een beetje af van de groep. Het pasgeboren jong loopt niet met de moeder mee, maar blijft roerloos liggen waar de moeder het achter laat. De moeder zoekt haar jong gedurende de eerste levensfase alleen op om te zogen.
De Oost-Afrikaanse spiesbok kan uitstekend tegen hitte en droogte. Hij heeft geen open water nodig en kan zijn dorst lessen met het beetje vocht dat in zijn voeding zit. Ook kan hij zijn lichaamstemperatuur van 36,5 graden Celsius laten oplopen tot zo’n 45 graden zonder schadelijke gevolgen. Door een speciaal koelsysteem van de bloedvaten in neusholte en gehemelte houdt de spiesbok dan alleen zijn kwetsbare hersenen koeler.
Helaas is er in het verleden veel gejaagd op de Oost-Afrikaanse spiesbok. Hoefdieren in open landschappen als (half)woestijnen zijn behoorlijk kwetsbaar wat jacht betreft, omdat ze zich nauwelijks aan hun belagers kunnen onttrekken door weg te rennen. De soort is op de Rode Lijst als bedreigd ingeschaald, in Europese dierentuinen is er een gecoördineerd fokprogramma voor. Enkele decennia geleden heeft zo’n fokprogramma al een nauwe verwant van de Oost-Afrikaanse spiesbok, namelijk de Arabische oryx, voor het uitsterven behoed. Hopelijk is herintroductie als laatste redmiddel voor de Oost-Afrikaanse spiesbok niet nodig, als het lukt om de restpopulatie ook zonder dit laatste redmiddel te behouden!
De Oost-Afrikaanse spiesbokken zijn sinds 2017 in Burgers’ Zoo te bewonderen. Oost-Afrikaanse spiesbokken kunnen een pittig karakter hebben en hebben in dierentuinen de reputatie van vechtersbaasjes. Gelukkig kunnen onze spiesbokken met hun medebewoners op de grote Safarivlakte goed overweg!
