De kalebasboom, een boom uit de Maya-mythes

De kalebasboom stamt uit het Caribisch gebied. Inmiddels wordt hij ook buiten zijn oorsprongsgebied verbouwd, met name in Zuid-Amerika en Afrika, omdat hij al deze nuttige producten levert. 

De zes leden uit het geslacht Crescentia ofwel kalebasbomen zijn niet de meest statige, mooie bomen. Doordat de stam vrij dun blijft en ze laag vertakken, lijken ze meer op uit de kluiten gewassen struiken dan op echte bomen, ook al bereikt de meest bekende soort, Crescentia cujete, een hoogte van ongeveer tien meter.

Verkleurende vruchten

De vruchten van de kalebasboom zijn zeer opvallend. Bij C. cujete zijn ze heel groot, met een doorsnee van veertig centimeter en wel kilo’s zwaar! Met hun ronde of eivormige vorm zou ‘meloenboom’ ook een toepasselijke naam voor deze boom geweest zijn. De vruchten hebben een houtige, dikke, glanzend groene schil. Nadat de vrucht gerijpt is en van de boom valt, verkleurt hij naar bruin tot zwart. Het rauwe vruchtvlees is niet zomaar eetbaar en ziet er bovendien bij rijpe vruchten ook bepaald niet aanlokkelijk uit, want ook het vruchtvlees is donkergrijs en later zwart van kleur. Maar het jonge vruchtvlees wordt wel genuttigd, namelijk in azijn ingelegd als frisse snack. Ook de geroosterde pitjes vinden veel mensen lekker. De harde vruchtenschil is niet eetbaar, maar wordt als decoratievoorwerp en bijvoorbeeld als kom gebruikt.

Krachtige kalebas

De kalebasboom stamt uit het Caribisch gebied. Inmiddels wordt hij ook buiten zijn oorsprongsgebied verbouwd, met name in Zuid-Amerika en Afrika, omdat hij al deze nuttige producten levert. Crescentia alata is een nauw verwante soort die iets kleiner blijft waarvan de vruchten slechts tien centimeter in doorsnee worden. Deze boom speelt een rol in de duizenden jaren oude mythes van de Maya, de oorspronkelijke bewoners van Yucatán. Volgens hun verhalen was er eens een heldhaftige tweeling. Helaas verloor de tweeling het Maya-balspel tegen de wezens van de onderwereld. Als gevolg werden ze gedood en de demon Xibalbans hing hun schedels op in een kalebasboom. De schedels bleven leven op de boom en spugen later in de hand van de prinses Ixquic. Daardoor raakt zij zwanger en baart opnieuw een tweeling die allerlei heldendaden verricht. Tot zover de Maya-mythe. De biologische achtergrond is vrij gemakkelijk te verklaren: de vorm en grootte van de vrucht herinneren aan de ronde mensenschedel. Tevens worden de bloemen van deze boom door vliegen bestoven en de boom trekt zijn bestuivers aan met een soort lijkengeurtje…

Machtige Mangrove

C. cujete bevindt zich al een tijd lang in onze collectie. Hij groeit in de Bush op een plekje waar de meeste bezoekers hem helaas niet heel goed kunnen zien, in de buurt van de zebrastallen. In de nieuwe Mangrove krijgen beide soorten kalebasbomen een prominentere plek. In de Bush heeft deze boom nooit zijn spectaculaire vruchten ontwikkeld. We hopen dat hij zich in het opener droogboslandschap van Burgers’ Mangrove nog meer op zijn gemak voelt dan in het regenwoud van de Bush en dat hij ons dan ook verblijdt met zijn gave vruchten!